De Bataafse Republiek

De inval

In de winter van 1794-1795 trekken de Franse troepen over de bevroren rivieren de Republiek binnen. De Fransen slagen er makkelijk in om de macht van de zittende Oranjegezinde regenten over te nemen. De naam van de Republiek wordt veranderd in Bataafse Republiek. De Republiek wordt genoemd naar de Bataven, een Germaanse stam die ten tijd van Julius Caesar de Nederlandse delta bewonen. Gedurende de vroegmoderne tijd worden deze Bataven steeds meer gezien als voorouders van de inwoners van de Zeven Provinciën.

Na de Franse inval sluiten de Patriotten een verdrag met Frankrijk waarbij Nederland 'zelfstandig' zal blijven. Op 16 mei 1795 wordt in Den Haag het verdrag ondertekend door de Franse gezanten Siéyès en Reubell.

Gevolgen van dit verdrag voor de Bataafse Republiek:

* Nederland moet een schadeloosstelling van 100 miljoen gulden betalen
* De Fransen krijgen het vrije gebruik van de haven van Vlissingen en ze mogen in die stad een garnizoen legeren.
* Maastricht, Venlo en Zeeuws Vlaanderen moet worden afgestaan aan de Fransen.
* Nederland wordt verplicht om een bezettingsmacht van 25.000 Franse militairen te onderhouden. Maar dit loopt helemaal uit de hand: want er komen veel meer Franse militairen, nl zelfs 200.000 ! Zij komen naar ons land om op te knappen en op krachten te komen. Elke keer als er uitgehongerde Franse Legionairs in de Nederlanden op krachten zijn gekomen, gaan ze terug naar Frankrijk. De volgende lading soldaten staat dan alweer klaar.

Het onderhoud van de soldaten is erg duur. Ook de schadeloosstelling van 100 miljoen gulden is een hoge prijs voor het houden van de zelfstandigheid terwijl ons land maar een budget van 40 miljoen gulden per jaar heeft. (Het bedrag is dan ook nooit helemaal betaald aan de Fransen).

Politieke veranderingen

In tegenstelling tot in Frankrijk worden de revolutionaire veranderingen relatief vreedzaam doorgevoerd. Het land is al tweehonderd jaar een republiek, en heeft dan ook maar weinig edelen. De Oude Republiek is echter ineffectief. De provincies hebben enorm veel macht, waardoor het maken van beslissingen soms jaren kan duren, als de beslissingen al gemaakt worden. De Bataafse Republiek maakt dan ook de overgang naar een meer gecentraliseerde regering. Deze veranderingen worden na de val van de Republiek behouden.

Ook in tegenstelling krijgt de nieuwe Republiek geen terreurregime, in Frankrijk uitgeoefend door Robespierre. De Republiek wordt zelfs een soort vroege democratie. De Nationale Vergadering, de eerste Nederlandse volksvertegenwoordiging, komt op 1 maart 1796 voor de eerste maal in zitting bijeen.

Problemen

Oostenrijk, Rusland en Engeland willen verhinderen dat de Fransen te veel invloed in Europa krijgen en bedenken een plan voor een aanval tegen Frankrijk en de Bataafse Republiek (= Nederlanden). Noord Nederland wordt door de Russen en Engelsen binnen gevallen. De Franse Generaal Brune verslaat ze echter bij Castricum, Hoorn, Alkmaar en Medemblik

Daarna gaat het niet goed meer met de Bataafse Republiek:

* Er is veel armoede: bedelarij, landloperij, alcoholisme
* De handel is achteruit gegaan omdat Engeland de overzeese gebieden als oorlogsbuit beschouwt
* Met de economie gaat het slecht, omdat er 230 miljoen gulden is gebruikt voor betalingen aan Frankrijk en het onderhoud van Franse soldaten.
Gelukkig gaat het met de landbouw wel goed, de oogsten zijn heel goed na 1795.

Bataafs Gemenebest

De Bataafse Republiek wordt het Bataafse Gemenebest en er komt ook een nieuwe regering: Het Staatsbewind. Deze nieuwe regering is Oranjegezind. Inmiddels is Napoleon Bonaparte keizer geworden en hij ziet dat het slecht gaat met de Bataafse Republiek. Daarom besluit hij om maatregelen te nemen.
Napoleon onderhandelt in Parijs met Rutger Jan Schimmelpenninck in 1804. Daaruit komt een nieuwe Grondwet. Aan het hoofd van de Staat staan nu de Raadpensionaris en een Wetgevend Lichaam, dat mag meebeslissen over Wetsvoorstellen.

Er komen veel veranderingen:

* Een nieuwe Belastingwet (belasting op zout, zeep, turf, graan, meel , vlees en
alcoholische dranken)
* Grondbelasting
* Personele belasting (op bedienden)
* Patentbelasting
* Een nieuwe Onderwijswet: Openbare scholen krijgen overheidssteun en er komen inspecteurs voor het onderwijs. Ook wordt het verplicht voor onderwijzers om een opleiding te volgen voor onderwijzer. (Meer informatie over het onderwijs vindt je elders bij NazatenDeVries)
* Bestrijding Veepest
* Onderhoud van de dijken etc.
* Schimmelpenninck mag maar een jaar Raadpensionaris zijn, want op 5 juni 1806 benoemt Napoleon zijn broer Lodewijk Napoleon tot koning van het Koninkrijk Holland. Hiermee eindigt het Bataafse Gemenebest.

Bronnen:

1. Het Oudfriese recht, Van Lex Frisionum tot Oude Druk.
2. O. Vries, (m.m.v. D. Hempenius-van Dijk), Asega, is het dingtijd? De hoogtepunten van de Oudfriese tekstoverlevering (Utrecht/Leeuwarden 2007). N.E. Algra, Oudfries recht 800-1256 (Leeuwarden 2000).

Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe. Hoogeveen, 23 februari 2009. Update: 14 augustus 2020. Revisie: 10 maart 2024. Samenstelling: © Harm Hillinga. ↑ Top